پاسخهای ما به
سؤالات مهم
در این بخش پرسشهای رایج در حیطه ارزیابی محیط زیستی و پاسخ آنها در اختیار مخاطبان قرار گرفتهاست.
سوالات مربوط به EIA
ارزیابی محیط زیستی ابزاری برای تصمیمگیران است که قبل و در مسیر تصمیمگیری در پیش بینی و مدیریت پیامدهای ناشی از تصمیمگیری بر محورهای توسعه پایدار (هم در سطح سیاستی و هم در سطح پروژه) کمک میکند. این ابزار و رویکرد برای حرکت در مسیر توسعه پایدار امری ضروری است.
ارزیابی اثرات محیط زیستی (EIA) و ارزیابی استراتژیک محیط زیستی (SEA) ابزاری کلیدی برای دستیابی به توسعه پایدار در دنیای امروز هستند. میتوان ادعا کرد که بدون به کارگیری و اثربخشی ارزیابی در کشورهای مختلف، حرکت در مسیر توسعه پایدار تقریبا ناشدنی است.
ارزیابی یک نظام پیچیده، پویا و میان رشتهای است. این نظام باید برای هر زمینه و متناسب با ظرفیتهای آن زمینه تعریف و پیادهسازی شود و اجرای آن نیازمند تخصص در زمینههای مختلف مانند زیستشناسی، اقتصاد، جامعهشناسی و ... است. همچنین، ارزیابی شامل ارزیابی اثرات کوتاهمدت و بلندمدت، مستقیم و غیرمستقیم است که مجموع این عوامل فهم آن را چالشبرانگیز و در بسیاری مواقع محدود میکند.
ارزیابی یک نظام است که شامل مجموعهای از دستورالعملها، قوانین، فرایندها و بازیگران مرتبط با ارزیابی اثرات محیط زیستی است.
نظام ارزیابی از سه جز اصلی چارچوب حقوقی؛ چارچوب نهادی و فرایند ارزیابی تشکیل شدهاست. بدنه این اجزا را بازیگران کلیدی هر بخش و ظرفیتهای مورد نیاز برای اجرای وظایف آن بخش تشکیل میدهند.
ارزیابی در ایران لایحه قانونی مشخص مصوب ندارد؛ هرچند پیادهسازی ارزیابی لازمه اجرای بسیاری از قوانین مصوب مرتبط با محیط زیست است. با این وجود، در برنامههای توسعه به بحث ارزیابی اشاره شده است. جدیدترین آن ماده ۲۲ برنامه هفتم توسعه کشور است.
ارزیابی یک نظام با اجزای متعدد است. این نظام در ایران به مدت سی سال به یک مجوز محیط زیستی تقلیل یافته است. لذا اثربخشی آن در ایران مستلزم حل طیف مختلفی از چالش هاست. تقلیل مسالههای ارزیابی به مساله مجوزدهی با تاکید بر ناکارآمدی رابطه مالی مشاور و کارفرما اشتباه رایج ناشی از عدم فهم ارزیابی و چالشهای آن است.
بر اساس قانون ارزیابی اثرات محیط زیستی ایران، پروژههای مختلفی نیاز به EIA دارند. این پروژهها شامل طرحهای عمرانی، صنعتی، معدنی، کشاورزی، گردشگری و هر پروژه دیگری که احتمال دارد اثرات قابل توجهی بر محیط زیست داشته باشد، میشوند. با مراجعه به آییننامه ارزیابی اثرات زیست محیطی طرحها و پروژههای بزرگ تولیدی، خدماتی و عمرانی میتوایند اطلاعات بیشتری کسب نمایید. البته متخصصان حوزه ارزیابی این آییننامه را بی عیب و کامل نمیدانند.
سوالات مربوط به SEA
ارزیابی راهبری محیط زیستی که بیشتر بر پایه مشارکت ذینفعان در سیاستگذاری و تصمیمگیری است، از سال ۱۹۶۹ در قانون سیاست محیط زیستی ملی در آمریکا برای پروژههای بزرگ مقیاس با دامنه اثر وسیع الزامی شد. در سال ۱۹۸۷ هم در هلند نمونه های از مطالعات راهبردی محیط زیستی در رابطه با پروژههای توسعه شهری اجرا شد. سپس کشورهای دیگری از این شیوه بهره بردند. این نوع ارزیابی در ایران در سالهای ۱۳۸۵مطرح شد و در قالب برنامه پنجم و ششم توسعه در برنامه ریزی کلان مورد توجه قرار گرفت اما به اجرا در نیامد. یکی از دلایل عدم اجرای این نوع مطالعات، ابهام مجریان در اجرای آن بود. اگر چه سازمان محیط زیست از سال ۱۳۹۹ در پی تدوین آیین نامه ارزیابی راهبردی محیط زیستی است، اما ماهیت این نوع ارزیابی برای هر پروژه متفاوت بوده و گامهای آن بایستی به صورت مشارکتی و بین رشتهای تدوین گردد.
در مطالعات EIA یک پروژه به تنهایی و در دامنه اثر محدود مورد ارزیابی قرار میگیرد. در حالی که در SEA با دورنمایی بزرگتر، پایداری و اثرات انباشته و تجمعی نیز مد نظر است. حاصل مطالعات SEA از جنس سیاستگذاری و برنامه ریزی پایدار است. حاصل مطالعات EIA اجرای پروژههایی با تخریب کمتر است. در EIA اثر پروژه بر محیط زیست مورد توجه است اما در SEA فرصتها و محدودیتهای محیط زیست برای توسعه ارزیابی میشود.
پاراگراف بخش اول جواب
...
پاراگراف بخش دوم جواب
...
پاراگراف بخش دوم جواب